آينده‌پژوهی که از ترس بخواب رفت!

الوين تافلرAlvin Toffler آينده‌پژوهی که با تصويرهای دقيق از چشم‌اندازها، بستر خوديابی را برای طبقات ميانی در جهان گشوده بود؛ دوشنبه‌ی گذشته در آستانه‌ی ورود به ۸۸ سالگی درگذشت.

همه‌ی ما می‌دانيم که مرگ و مير در چنين سن و سال‌هايی، اتفاقی‌ست طبيعی. خود تافلر در مصاحبه‌ای که سال گذشته با يکی از خبرنگاران داشت، به شوخی گفته بود "در تدارک سفر ابدی هستم". اما کم‌تر کسی در طول چند روز گذشته به اين مسئله‌ی کليدی توجه کرد که ميان «سفر ابدی» و «خواب ابدی» تفاوت‌هايی‌ست! 

شخصيت‌های آينده‌پژوه و آينده‌نگر، هرگز به خواب ابدی نمی‌روند. اگر می‌بينيم که تافلر برای هميشه بخواب رفت، دليل و علت داشت. مهم‌ترين علت‌اش، نتايج رفراندوم خروج انگليسی‌ها از اتحاديه اروپا بود. در واقع انگليسی‌ها، يا دقيق‌تر، رويکرد طبقات ميانی انگلستان او را نسبت به انتظاراتی که از اين طبقه داشت؛ شوکه و نا اميد کرده بود. و حالا همه می‌دانند که تافلر، بعد از شنيدن نتايج آراء به بستر رفت و ديگر برنخاست! می‌پُرسيد چرا؟ چرايش روشن است! 

به‌زعم تافلر طبقات متوسط در موج سوّم، مهم‌ترين نيروی تحول هستند. و به همين علت تافلر معتقد بود که آن‌ها در آينده به‌صورت جريان‌های نيرومندی بهم می‌پيوندند تا منش اجتماعی انسان را در جهتی مثبت تغيير دهند. اما سه دهه بعد از گذشت نظريه‌ی «موج سوم»، سونامی بحران مالی سال ۲۰۰۸ نه تنها کل ساختار توزيع ثروت در جهان  را دگرگونه کرد، بل‌که بخش وسيعی از اين طبقه را دو شقه نمود: گروهی را به بالای خط ثروت و در آغوش نئوليبراليست‌ها جای داد؛ و گروه دوم را به زير خط فقر و به حاشيه راند. در رفراندم انگلستان، اين دو گروه از دو منظر، يکی به دليل اپيدمی حرص [که اصلی‌ترين خصوصيات نئوليبراليست‌هاست] و ديگری، بخاطر تمايلات کين‌خواهانه و تخريب‌گرايانه‌اش [که از ويژه‌گی‌های حاشيه‌نشينی‌ست] به‌هم پيوستند و يا به زبانی ديگر، جهان را از دو سوی مورد تهديد قرار دادند. تافلر با د‌يدن چنين واقعيت تلخی، نگران و بيم‌ناک به بستر رفت و ديگر برنخاست. 

چون معنی بيگانه که وحشت کند از لفظ

همخانه‌ی دل بود و ز دل خانه جدا داشت

#جامعه #سياست #فرهنگ