منطقِ "ريزريز"

آيت‌اله خامنه‌ای در نخستين واکنش به سخنان دونالد ترامپ گفت: "تا طرف مقابل برجام را پاره نکند ما آن‌را پاره نمی‌کنيم اما اگر او برجام را پاره کرد، ما آن‌را ريزريز می‌کنيم". 

منظور آيت‌اله خامنه‌ای از ريزريزکردن چه بود؟ آيا می‌شود ميان دو اصطلاح «پاره‌کردن» و «ريزريزکردن» ارتباط منطقی‌ای برقرار کرد؟  

«پاره‌کردن» را اگر به‌معنای «برنتابيدن» قراردادها و پيمان‌نامه‌ها فرض کنيد، اصطلاحی‌ست سياسی، تاريخی و کاملن شناخته‌شده و مسبوق به سابقه در روابط بين‌الملل.

از منظر عمومی نيز اصطلاح پاره‌کردن، يک اصطلاح گوش‌آشنا و جا افتاده در ميان ملت‌ها است. يعنی دونالد ترامپ همين‌طور هردمبيلی و بدون مشورت چنين اصطلاحی را به کار نبرد. می‌دانست که پاره‌کردن اصطلاحی‌ست عامه‌فهم و اصلن نيازی به تبليغ و تفسير و تحليل‌های کمکی بعدی ندارد. زيرا که هر ملتی [از جمله ايرانيان] دست‌کم می‌تواند يکی‌_‌دو داستان تاريخی در اين زمينه تعريف کند.

در مناسبات ديپلماتيک، به‌ترين و منطقی‌ترين واکنش در برابر اصطلاح «پاره‌کردن»، بهره‌گيری از زبان استعاره‌ای «پاره‌پاره‌کردن» است نه «ريزريزکردن»! همان‌گونه که معنای واقعی پاره‌کردن در فرهنگ ديپلماتيک، برنتابيدن است؛ معنای واقعی «پاره‌پاره‌کردن» نيز در روابط ديپلماتيک، برتافتن و تاب‌آوردن است.

چرا بايد در برابر بی‌تابی، از اصطلاح تاب‌آوری بهره گرفت؟ پاسخ روشن است! وقتی شما تاب‌آوری را در برابر بی‌تابی طرف مقابل بکار می‌بريد، از يک‌سو تعادل قرارداد را برقرار می‌کنيد و از سوی ديگر، طول عُمر و دوام قرارداد را. چون که هر قراردادی از جمله برجام، دو طرفه [جمهوری اسلامی = ۱+ ۵] و حافظ منافع طرفين است. و يا از منظری ديگر، معادله‌ی منطقِ منافع دست‌کم تا يک دوره، تاب‌آوری را در برابر بی‌تابی قرار می‌دهد. واکنش‌گر [يعنی رهبری] با علم به اين معادله و منطق، و با ارسال اين سيگنال و نشانک، به کُنش‌گر [ترامپ] و شرکای او می‌فهماند که اگر های و هوی کنونی بر سر حفظ منافع و امنيت دو طرف است؛ می‌توانيم قرارداد را از نوع پاره‌پاره [=تقسيم‌بندی] کرده و روی بند بند آن بحث و مذاکره کنيم.

اما واکنش آيت‌اله خامنه‌ای چه بود؟ او حضور يا عدم حضور ايران در برجام را تابعی از متغير رفتار [حضور يا عدم‌حضور] دونالد ترامپ تعريف می‌کند که از منظر علم سياست، واکنشی بود بغايت ناپخته، ناروشن و غير شفاف. متأسفانه به تبعيت از رهبری، پرچم‌داران گفت‌وگوی تمدن‌ها، اعتدال‌گرايان، اصلاح‌طلبان، سازندگان و بازندگان و همه و همه بجای دو کلمه حرف حساب، برای مردم روضه و رجز خواندند. يکی نبود از آنان بپرسد که اگر قرارداد برجام منطبق بر منافع و امنيت ملی ايران نيست، پس چرا قرارداد بستيد؟ و اگر هست، چرا در برابر بی‌تابی‌های رئيس جمهور آمريکا، کمی متانت و تاب‌آوری نشان نمی‌دهيد؟    

البته ناگفته نماند که پيام ديروز رهبری در مقايسه با پيام پيشين که گفته بود "آتش می‌زنيم"، گامی است به پيش و بفهمی‌_‌نفهمی اين منظور را می‌رساند که «ريزريزکردن» در حقيقت به‌معنای محو و نابودکردن قرارداد نيست. در واقع  «ريزريزکردن» يک برداشت ساده‌انگارانه‌ی فيزيکی از اصطلاح پاره‌پاره‌کردن است. ريزريزکردن اصطلاحی‌ست نوپديد و خلاف فرهنگ ديپلماسی که انگاری ناگهان از دهان پريده باشد، نه تنها برای جهانيان، بل‌که برای بسياری از ايرانيان نيز قابل فهم نيست و نمی‌دانند که غرض از بکارگيری اين اصطلاح دو منظوره نشان‌دادن خشم است يا تمنا از ترامپ؟ نوعی اولتيماتوم است يا پرده ساتری بر نيت‌ها، پيغام‌ها و پسغام‌های پشتِ پرده؟ هرچه هست، شفاف نيست! برای خنثی‌کردن تقابل آمريکا، فقط و فقط يک راه پيش رو داريم: برخورد شفاف با مردم!

 
برگرفته از تلگرام: 

https://telegram.me/hassandarvishpour/313