نماد مهاجرت

🔸 در سال ۱۳۶۴ وقتی همراه با خانواده داشتيم با پای پياده از مرز ايران می‌گذشتيم؛ آن روز سه نشانه‌ی ويژه و فراموش نشدنی داشت: 

هم ماه آبان، يعنی ماه روشنايی و شفافيت بود؛ هم ماه «صفر» و روز کشته شدن امام حسن بود؛ و هم روزهای اوج محبوبيت ريگانِ جمهوری‌خواه و کسب اکثريت کرسی‌های مجلس سنا در انتخابات ميان دوره‌ای. 

🔸 آن پازول چيده شده تصادفی، تداعی‌گر يک پيام ساده‌ای نيز بود: اگرچه داريد از يک جامعه‌ای با آينده‌ای مبهم و تيره، به‌سوی جامعه‌ای شفاف‌تر در حرکتيد ولی، هنوز معلوم نيست که نئوليبراليسم ريگان‌_‌تاچری تازه به قدرت رسيده دارند چه آشی برای آيندگان می‌پَزند؟ همين برداشت ساده سبب شد که بعدها و به شوخی، نام آن روز و نام آن نشانه‌ها و نام آن پازول چيده شده را گذاشته بوديم «نماد مهاجرت». 

🔸 اما بعد از گذشت ۳۳ سال از آن تاريخ، امسال بار ديگر آن سه نشانه با هم همرديف شدند: آبان و صفر و روز مرگ امام حسن و پيروزی ترامپ در کسب اکثريت کرسی‌های مجلس سنا در انتخابات ميان دوره‌ای. آيا اين همرديفی نشانه‌ها را بايد به فال نيک و به‌معنای «نماد بازگشت» گرفت؟ يا به همان معنای مبهمی که پازولِ چيده شده تصادفی تداعی می‌کرد؟   

   

🔸 ريگان سياستمدار نبود ولی، همه ما می‌دانيم که انسان قاعده پذيری بود، در برابر اظهار نظر متخصصان، گوش شنوايی داشت و کم‌و‌بيش معادلات جهان دو جبهه‌ای را خوب می‌شناخت و دقيق می‌سنجيد. و مهم‌تر، در آن‌سوی جبهه، مردی بود به نام گورباچف که  متناسب با امکانات و توان خود، تلاش می‌کرد تا راه اميد به زندگی و صلح جهانی را هموار کند. اما حالا چی؟ درست است که ترامپ با نگاه کلنگی به جهان زندگی می‌نگرد ولی در آن‌سوی نيز، مرد خودبزرگ‌بين و خودبرتربينی به نام پوتين وجود دارد که رفتارش به لحاظ روانی شبيه روحيه آخرين تزار روس است که از روی غرور تن به جنگی [جنگ جهانی اوّل] داد که نه تنها بخشی از خاک کشور [فنلاند و اوکراين و ...]، بيش از 40 ميليون نيروی آماده به کار، سه/چهارم معادن ذغال سنک و نيمی از مراکز صنعتی کشور را از دست می‌دهد؛ بل‌که مهم‌تر از همه، خاندان خود را نيز برای هميشه برباد داد.  

🔸 حالا اگر به اين معادله، توليد بی‌رويه سلاح‌های بغايت خطرناک اتمی چين، يا سياست نرم و موذيانه دولت چين را مبنی بر وعده‌های تسليح و توليد موشک‌های دوربُرد بخاطر حضور دايمی در کشورهای خاورميانه و حاشيه خليج فارس را اضافه کنيم؛ آن وقت معنی واقعی آن «نماد بازگشت» بالا، می‌شود بازگشت به ابديت! سرنوشتی که قرارست دولت‌مردان کم‌قدرت و اَبرقدرت برای ما رقم بزنند.