شـرکـت يـا تحـريـم؟ ـ ۱

مخاطب اصلی اين نوشته، جوانان و آينده سازان هستند. درباره نهمين دوره از انتخابات رياست جمهوری، چگونه می انديشيم؟
اذهان عمومی، تنها دو بُعدِ سياه و سفيدِ تحريم يا شرکت در نهمين انتخابات رياست جمهوری را می بينند. اين گردش دايره وار را، بارها در جامعه ايران و در بين ايرانيان شاهدش بوده ايم و اکنون علتی برای طرح پرسش های بيشمار و متنوع شده اند که بعضی ها، از جمله نی لبک عزيز، در ارتباط با گفتار پيشين طرح کرده است. به نظرم شکافتن، بررسی و پرداختن به آن ها در لحظات کنونی، حائز اهميت اساسی است. نی لبک می نويسد:
«اکنون سردرگمی عجیبی بر وبلاگ نویسان و خیلی از علاقه مندان ایرانی مسائل سیاسی در مورد شرکت یا تحریم انتخابات حاکم است و همین محل سوال بزرگی برای من شده است. چرا؟ آیا کارنامه رفتاری کاندیداها برای ما مشخص نیست؟ آیا الگوهای تمدنی و فرهنگی انتخابات و شرایط انتخاب و فلسفه انتخاب پیش روی ما حاضر و آماده وجود ندارد؟ پس چرا ما خودمان را به دست خودمان گیج می کنیم؟! چرا ما به جای رفتار بر اساس دانسته های محدود فعلی، به پیش بینی های جادوگرانه آینده می پردازیم و به جای ایفای نقش شهروند آگاه به حقوق مدنی خود به تقلید از نقش یک استراتژیست سیاسی برخاسته ایم؟».
اگر قرار است از زاويه نگاه يک شهروند آگاه به حقوق مدنی، موضوع انتخابات را بررسيم، من ترجيح ميدهم که بجای راندن احساسی در جاده های فرعی و پُر پيچ و خم مسائل شرکت يا تحريم، مستقيما، در شاهراه اصلی مسئوليت برانم. اين که چرا بدون هيچ مقدمه ای، به مسئوليت اشاره کرده ام، دليل دارد. در ساده ترين بيان، شهروند آگاه به حقوق مدنی، کسی است که همواره و در تمامی لحظات زندگی، در جهت حفاظت از منافع فردی خويش گام برميدارد.
بديهی است که هر شهروندی، کم و بيش، به منافع فردی خود توجه دارد. اما وقتی از شهروند آگاه سخن می گوئيم، در واقع به مقام خاصی اشاره می کنيم که هم امتيازی به شمار می رود و هم باری بر دوش او می گذارد. شهروند آگاه، کلان نگر است. آينده را فدای لحظه نمی کند و طبيعتا، تحت تأثير امواج توده ای قرار نمی گيرد. بطور مثال، در حفاظت از موقعيت شغلی خود در برابر خطر بيکاری، برخلاف شهروندان عادی که با زير پا نهادن اخلاق، شخصيت و منش انسانی وارد باند بازی ها و ديگر زد و بندهای ناشايست با رؤسای خود ميگردند، او بيش تر در پيرامون استقرار امنيت شغلی در جامعه می انديشد. به زبانی ديگر، او منافع فردی خويش را در ارتباط با سطح رشد و تحول در جامعه، جلب سرمايه و ايجاد و توسعه بازار کار و ديگر فرصت های شغلی تازه، گره می زند.
جدا از اين وجه امتيازی که شهروندان آگاه فراتر از نوک بينی خود را می بينند، آنان باری هم بر دوش دارند. زندگی خصوصی يا اجتماعی را بايد همواره منظم و مرتب ساخت تا بی سامانی حاکم نگردد. بايد به افراد و گروه هايی مسئوليت داده شود تا بتوانند در جهت استقرار نظم نوين برنامه ريزی کنند. از اين زاويه، شهروندان آگاه، موظف به انتخاب هستند، برای چنين انتخابی اهميت اساسی قائلند و نسبت به آن نمی توانند بی تفاوت باشند. اما، مهم ترين مسئله ـ که نبايد از آن غافل بود، مسئوليت دادن، شرط و شروطی دارد. يک نمونه آن، ما مسئول به انتخاب افرادی هستيم که توانمندی و ظرفيت انجام اعمال عقلانی را داشته باشد.
ممکنست بعضی ها طرح کنند [که می کنند] ما از کجا بدانيم که در ضمير نامزدها چه می گذرد؟ مگر خاتمی را با آن شعارهای زيبا و فريبنده ای که می داد، برای دو دوره انتخاب نکرديم، نتيجه چه شد؟ به نظر من، پرسشگران به نکته بسيار دقيقی اشاره نموده اند که پاسخ به آن در لحظه کنونی حائز اهميت اند. واقعا دليل چه بود که مردی با پشتوانه بيست ميليون رأی خواهان تقويت جامعه مدنی، سرانجام، نه تنها پشت به ملت کرد، بل که بی اعتنايی او، هم سطح نا اميدی را در جامعه و در بين جوانان بالا برد و هم شکاف ملت ـ دولت را گسترش داد و تعميق برد، تا جايی که می توان گفت مرتکب بزرگترين خيانت تاريخی شده است. چرا؟
[ادامه دارد]