در ميان دو سنگ آسياب

دی‌شب خواب آنتونی گيدنز را ديدم که در برابر مجسمه مريم مقدس زانو زده و انگشتان‌اش به‌جای بازی با قلم، داشتند تسبيح می‌چرخاندند و زير لب، برای تونی بلر که هم‌زمان رياست شورای عالی اروپا و ميزبانی و رئيس دوره‌ای اجلاس سران هشت کشور صنعتی جهان را برعهده دارد، دعا می‌کرد. گويی او نيز در انتظار معجزه بود و می گفت برنامه‌ريزی و تدوين سياست پُل زدن ميان دولت‌هايی (آمريکا) که شتاب فوق‌العاده‌ای گرفته‌اند، با دولت‌هايی (آلمان و فرانسه) که به‌جای درک روند شتاب‌آميز جهان کنونی و آماده ساختن مردم برای زندگی تازه، خواسته يا ناخواسته به دامان گذشته پناه بردند و آرام و عقب عقب راه می‌روند؛ کاری است بسيار دشوار و پيچيده.
واقعيت اين است که تونی بلز در بحرانی‌ترين زمان که بسياری محتوا را فدای شکل و حفظ سنت‌هايی که با زمانه و زندگی ناسازگار است می‌کنند، مسئوليت و هدايت دو اجلاس مهم را برعهده گرفته است که از يک‌سو، برخی از دولت‌های اروپايی نسبت به اعمال او مشکوک‌اند و بلر را مسئول شکست اتحاديه اروپا می‌دانند و اما، از سوی ديگر، دولت آمريکا او را به سياست‌های مماشات‌گرايانه در مقابل گرايشات عقب‌مانده بعضی از دولت‌های اروپايی متهم می‌سازد.
فرانسه و آلمان، در مناسبات و روابط حسنه‌ای که تاکنون با جمهوری اسلامی داشته‌اند، به‌جای تأثيرگذاری مطلوب برحکومتی که پيشرفت، تحول و آينده را برنمی‌تابد، تحت تأثير نگاه‌ها و سياست‌های عوام‌پسندانه آن قرار گرفتند و اکنون، در عوض برنامه‌ريزی و پرداختن به فن‌آوری صنعتی و تکنولوژی داده‌پردازی که با سرنوشت و آينده اروپا گره خورده است؛ چهل درصد از بودجه اتحاديه اروپا را به سوبسيدهای کشاورزی اختصاص داده‌اند.
سياست عوام‌پسندانه و مردم فريب، تنها در مرزهای اروپا محدود نمی‌گردند. در چند سال گذشته، فرانسه و آلمان، پيش از اين‌که به فرآيند تحول جهانی روی خوش نشان دهند و همراه‌يی کنند، بيش‌تر، آغوش خود را در برابر افکار سنتی و نيروهايی که تيشه به ريشه هستی می‌زنند، گشودند و به آن لبخند زدند. آيا اين سخنان بوش غير واقعی و غیر منطقی است زمانی که می‌گويد: «آماده است بدهی‌های کشورهای آفريقايی را ببخشد اما، به شرط آن‌که دولت‌های آفريقايی منابع صرفه‌جویی شده را به سرمايه‌گذاری در آموزش و بهداشت عمومی و ديگر امور عام‌المنفعه اختصاص دهند»؟ آيا اسناد و مدارک در اين زمينه‌ها شهادت نمی‌دهند که نهادهای دولتی و بومی، با زيرپا نهادن وجدان انسانی و با سنگدلی غیر قابل توصيفی بخش عمده‌ای از کمک‌ها و سرمايه‌هايی را که برای بازسازی مناطق آسيب ديده از سونامی و يا برای باسازی خسارت‌های ناشی از زلزله بم و رودبار اختصاص داده شده بود، در حساب‌های شخصی خود ريخته‌اند؟ تحقق عدالت اجتماعی و ريشه‌کن کردن فقر و پُرکردن شکافِ ميان دارا و ندار و هموار ساختن جاده جنوب و شمال، معنايش همراهی با چهار جوانی که هنوز قلبی سرخ دارند و در درون احساسات پاک خود شناورند را نمی‌رساند، بل‌که رفع اين مهم، از طريق برنامه‌ريزی، سازماندهی، آموزش و کنترل مقدور و ممکن است. سياست‌مداری که به‌رغم دانستن اين واقعيت‌ها، وقتی چماق تظاهرات چند يا چندين هزار نفری را برای پيشبرد هدف‌های خود بلند می کند، در واقع قصد دارد که چوب لای گردونه تحول بگذارد و همه چرخه‌ها را از حرکت باز دارد.
در چنين شرايطی است که تونی بلر، مسئوليت شورای عالی اروپا و رياست اجلاس دوره‌ای سران هشت کشور صنعتی جهان را برعهده گرفته است. او می‌داند که ميان دو سنگ آسياب گير کرده است و زمانی که سران اروپا با نيش‌خندهای تمسخر‌آميز، از پيشنهاد منطقی او مبنی بر مدرنيزه کردن تمام نهادهای اروپايی استقبال می‌کنند؛ به سامان رساندن و نتيجه گرفتن از اجلاس سران هشت کشور صنعتی، کاری است پيچيده و دشوار. اگر او خيلی هنرمند و انعطاف‌پذير باشد، تنها قادر است مانع از شکاف برداشتن اين هسته کوچک و مهم گردد. آيا بايد در انتظار معجزه بود؟ در اين صورت، آنتونی گيدنز حق دارد که زير لب دعا کند!